Improwizacja na gitarze

Sztuka improwizacji to temat rzeka, nie ma reguły, która wyznaczała by tor, po którym powinniśmy podążać improwizując na gitarze. Jedno jest pewne, że każda nasza improwizacja na gitarze wywodzi się z wcześniejszych doświadczeń, czy to będzie gra na instrumencie czy słuchanie muzyki. Grana solówka czy riff będzie się właśnie na nich opierała.

Najefektywniej nauczymy się improwizować podpatrując solówki innych gitarzystów i wplatając ich zagrywki we własne ,,gitarowe przemyślenia”. Bardzo skutecznym sposobem na naukę improwizacji jest granie do naszych ulubionych kapel, włączamy ich taśmę i wyobrażamy sobie, że jesteśmy na przykład Slashem z Gun’s n Roses. Można także improwizować do specjalnie przygotowanych podkładów, lub nagrywać na komputerze własny riff i próbując coś do niego zaimprowizować.

Gitarzyści bardzo często improwizując stosują przeróżne gamy, skale, które są jakby takim schematem na gryfie po którym możemy układać nasze palce. Pokaże ci skale, która według mnie jest najbardziej praktyczna, a na pewno wygrywane na niej solówki nie będą dźwiękowo ustępowały solówką które słyszysz w twoich ulubionych kawałkach.

Improwizacja na gitarze – pentatonika molowa

Skala, od której możesz rozpocząć swoją naukę improwizacji, gdyż jak się mówi leży pod palcami a jednocześnie jest niezwykle prosta. Bardzo popularna wśród gitarzystów rockowych czy to bluesowych. Zwłaszcza w wielu starszych nagraniach takich wirtuozów jak Jimi Hendrix czy B.B. King możemy posłuchać piękno jej brzmienia i drzemiącą w niej moc.

Jest to skala pięciostopniowa, czyli zbudowana z pięciu dźwięków. Skala ma opracowane 5 superpozycji.

Superpozycja to określony schemat na gryfie, po którym mogą poruszać się twoje palce. Granie metodą superpozycji jest o tyle dobre, że pozwolą szybko zaznajomić się z gryfem gitary. Dzięki znajomości opalcowania danej skali w określonej superpozycji możesz ją wykorzystać do wszystkich tonacji.

Pentatonika molowa w a-moll

Z uwagi na to, że tonacja a-moll to najbardziej popularna tonacja wśród wszystkich gam molowych, wszystkie pięć superpozycji rozpiszę właśnie w jej oparciu.

I superpozycja

Skale zaczynamy tworzyć tam gdzie pod pierwszym palcem na skrajnych strunach e1 oraz E6 znajduje się dźwięk podstawowy danej tonacji. Dla tonacji a-moll będzie to V próg ponieważ na tym progu znajduje się dźwięk „a”.

Zapoznaj się dobrze z opalcowaniem, przegraj skale w górę i z powrotem

Wykonaj inne ćwiczenia aby utrwalić sobie jej opalcowanie:

1. Ćwiczenie grane triolami, na jedno uderzenie metronomu przypadają 3 dźwięki

2. To samo ćwiczenie grane od tyłu.

3. W ćwiczeniu na jeden beat metronomu przypadają 2 dźwięki.

4. Ćwiczenie odwrotne do poprzedniego

II superpozycja

Aby dojść do II superpozycji należy przesunąć się do pozycji VIII na gryfie, czyli 3 progi dalej względem I superpozycji. Odnajdujemy dźwięk „a” na strunie D4, czyli będzie to VII próg.

III superpozycja

Chcą utworzyć III superpozycję musimy przesunąć się z I superpozycji o 2 progi w lewo. Dźwięku „a” szukamy tym razem na strunie G3, czyli II próg.

IV superpozycja

Superpozycja, którą właściwie gramy w X pozycji, jedynie dźwięk „e” znajduje się na IX progu struny G3. Względem II superpozycji przesuwamy się o 2 progi w prawo.

V superpozycja

Ostatnia superpozycja, którą tworzymy przesuwając się o 2 progi w prawo względem X superpozycji, czyli przechodzimy do XII pozycji na gryfie gitary.

Wielka improwizacja na gitarze

Będzie ona tym lepsza im bardziej opanujesz wcześniej poznane superpozycje gitarowe i nauczysz się płynnie między nimi przechodzić. Próbuj różnych kombinacji, przejść, wykorzystaj techniki gitarowe do jej tworzenia. Chodzi o to abyś się zupełnie rozluźnił i twoja gra była bardzo swobodna. Oczywiście na początku nie będzie brzmiała tak jak byś tego chciał ale z czasem na pewno „poczujesz bluesa” i dostarczy ci ona dużej satysfakcji z gry.

Aby improwizacja na gitarze nabrała pełnego znaczenia tego słowa potrzebny jest teraz jakiś podkład, abyś wcześniej poznane superpozycje wykorzystał teraz do gry. Podkład oczywiście jest w tonacji a-moll. Powodzenia!!!

Inne tonacje

Gitara ma to do siebie, że przesuwając odpowiednie schematy z jednej pozycji do drugiej możemy łatwo utworzyć nową tonację. To samo dzieje się z pentatoniką molową. Przesuwając ją o określona ilość progów w prawo lub w lewo utworzymy nową tonację.

Tonacja mówi nam jakie dźwięki czy akordy możemy wykorzystać w danym utworze. Najłatwiej rozpoznać tonację po akordzie od którego zaczyna się utwór i zazwyczaj też kończy.

Do tworzenie nowych tonacji niezbędna jest świadomość dźwięków, tzn. jak idą po kolei:

Przydatna jest również znajomość dźwięków gamy C-dur na gryfie a przynajmniej na dwóch najgrubszych strunach E6 oraz A5:

Skalę pentatoniczną molową w I superpozycji jak wspomniałem zaczynamy tworzyć tam gdzie pod pierwszym palcem mamy dźwięk podstawowy tonacji. Dla przykładu skale pentatoniczną molową w tonacji h-moll tworzymy od VII progu struny E6, a np. dla tonacji e-moll będzie to XII próg.

Resztę superpozycji tworzymy przesuwając się tak jak to było w przypadku tonacji a-moll o odpowiednią ilość progów. Na początku względem I superpozycji odnajdziemy superpozycje II oraz III itd. Można również zapamiętać dobrze opalcowanie dla każdej superpozycji i szukać następnie dźwięku podstawowego danej tonacji.

Tonacja Dur-moll

Bardzo ważna informacją i niezwykle użyteczną jest to, że określona gama molowa składa się z tych samych dźwięków co odpowiednia durowa . Rozumiemy prze to, iż mając tonację durową możemy do niej używać schematów opalcowania na gryfie w tonacji molowej i tak np.

Gama a-moll składa się z dźwięków: a, h, c, d, e, f, g

Gama C-dur składa się z dźwięków: c, d, e, f, g, a, h

Jak widzisz obie złożone są z tych samych dźwięków tyko jest nieco inna ich kolejność. Oznacza to, że jeśli dany utwór jest w tonacji C-dur możesz spokojnie do niego improwizować na gitarze przy pomocy skali pentatonicznej molowej w tonacji a-moll. Jeśli dwie tonacje tzn. durowa i molowa składają się z tych samych dźwięków mówimy, że są tonacjami paralelnymi.

Najpopularniejsze tonacje paralelne:

• a-moll – C-dur

• h-moll – D-dur

• d-moll – F-dur

• e-moll – G-dur

• fis-mol – A-dur

Możesz na gryfie w bardzo łatwy sposób odnaleźć tonacje paralelne. Chcą wiedzieć jaka jest tonacja durowa pokrewna do molowej wystarczy odnaleźć jej dźwięk podstawowy na strunie basowej E6 a następnie przesunąć się o 3 progi w prawo. Dźwięk ten da nazwę tonacji paralelnej durowej. Chcą utworzyć natomiast tonację molową z durowej postępujemy odwrotnie, przesuwamy się o 3 progi w lewo od tonacji durowej.

Podsumowanie

Oprócz skali pentatonicznej istnieje oczywiście jeszcze wiele skal jak chociażby podstawowe jońska czy eolska po bardziej wyszukane dorycka, lokrycka czy np. miksolidyjska. W każdym razie skala pentatoniczna to bardzo dobry punkt zaczepienia do zabawy z improwizacją. Zagrasz w oparciu o nią naprawdę wiele świetnych zagrywek. Warto opanować ją we wszystkich superpozycjach i tonacjach, gdyż da Ci to dużą swobodę w poruszaniu na gryfie.